Deskripsi Masalah :
Seperti kita ketahui bahwa sudah banyak dikalangan masyarakat ketika mempunyai hajatan seperti halnya acara Walimatun Nikah, Khitanan dan lain-lain, namun tidak jarang kita jumpai bahwa adanya isi acara-acara tersebut yang dikemas dengan beranika ragam kegiatan seperti ngaji bersama, tahlilan, dan pengajian umum, gambusan, sholawatan, istighastah dan banyak yang lainnya bahkan ada pula yang acaranya diisi dengan mengandung unsur kemaksiatan (munkarot), contohnya semacam orkes, elektun musik moderen dangdutan, koplo, sindenan, ketoprak, pagelaran, wayang kulit dll. Adapaun tempatnya dihalaman rumah, lapangan, dikebun dan dipinggir jalan raya. Tidak jarang setiap kegiatan tersebut bisa dipastikan menyewa terop untuk ditempati para tamu dan para undangan.Sebut saja Pak Kasmu yang mempunyai persewaan terop yang lumayan besar dan banyak sekali anak buahnya sebagai pekerja pada Pak Kasmu, namun belakangan ini dia sering menulak untuk disewakan teropnya yang akan digunakan untuk acara-acara terebut yang mengandung unsur kemaksiatan. Akibatnya sering dapat gunjingan, celaan, fitnaan dari masyarakat sekitarnya. Pelanggannya bahkan anak buahnya sendiri karena bisnisnya semakin sepi dan lama kelamaan terancam bangkrut.
Pertanyaan :
Apakah hukum menyewakan terop untuk acara yang mengandung unsur maksiat didalamnya ketika berdampak menjadi tidak laku dan mendapat gunjingan dari masyarakat saat adanya penulakan ?
Jawaban :
Tafsil :
a. Boleh apabila orang yang mempunyai terop tersebut mengetahui atau menduka kuat penyewa akan menggunakan terop tersebut dalam hal-hal yang boleh secara Syara’.
b. Haram apabila mengetahui atau menduga kuat penyewa akan menggunakan terop tersebut dalam hal-hal yang haram/maksiat secara Syara’ (ini menurut pendapat yang Ashoh). Akan tetapi menurut pendapat yang Shohih, Makruh Syadidah dan tidak Haram.
c. Makruh apabila berpraduga/meragukan penyewa akan menggunakan terop tersebut dalam hal-hal yang haram/maksiat secara Syara’.
Referensi :
بغية المسترشدين - (ص ١٢٦) الحرمين إندونيسيا
(مسألة ي) كل معاملة كبيع وهبة ونذر وصدقة لشيء يستعمل في مباح وغيره، فإن علم أو ظنّ أن آخذه يستعمله في مباح كأخذ الحرير لمن يحل له، والعنب للأكل، والعبد للخدمة، والسلاح للجهاد والذب عن النفس، والأفيون والحشيشة للدواء والرفق حلت هذه المعاملة بلا كراهة، وإن ظن أنه يستعمله في حرام كالحرير للبالغ، ونحو العنب للسكر، والرقيق للفاحشة، والسلاح لقطع الطريق والظلم، والأفيون والحشيشة وجوزة الطيب لاستعمال المخذِّر حرمت هذه المعاملة، وإن شكّ ولا قرينة كرهت، وتصحّ المعاملة في الثلاث، لكن المأخوذ في مسألة الحرمة شبهته قوية، وفي مسألة الكراهة أخف. إهـ
فتح المعين بشرح قرة العين - (ص ٦٩) شركة بونكول إنداه سورابايا
(و) حرم أيضا (بيع نحو عنب ممن) علم أو (ظن أنه يتخذه مسكرا) للشرب والامرد ممن عرف بالفجور به والديك للمهارشة والكبش للمناطحة والحرير لرجل يلبسه وكذا بيع نحو المسك لكافر يشتري لتطييب الصنم والحيوان لكافر علم أنه يأكله بلا ذبح لان الاصح أن الكفار مخاطبون بفروع الشريعة كالمسلمين عندنا خلافا لابي حنيفة رضي الله تعالى عنه فلا يجوز الاعانة عليهما ونحو ذلك من كل تصرف يفضي إلى معصية يقينا أو ظنا ومع ذلك يصح البيع ويكره بيع ما ذكر ممن توهم منه ذلك وبيع السلاح لنحو بغاة وقطاع طريق ومعاملة من بيده حلال وحرام وإن غلب الحرام الحلال نعم إن علم تحريم ما عقد به حرم وبطل.
نهاية الزين في إرشاد المبتدئين - (ص ٢٢٩) الهداية سورابايا
(ﻭ) ﺣﺮﻡ (ﺑﻴﻊ ﻧﺤﻮ ﻋﻨﺐ) ﻛﺮﻃﺐ ﻭﺗﻤﺮ ﻭﺯﺑﻴﺐ (ﻣﻤﻦ) ﻣﻦ ﺑﻤﻌﻨﻰ اﻟﻻﻡ ﺃﻱ ﻟﻤﻦ (ﻇﻦ ﺃﻧﻪ ﻳﺘﺨﺬﻩ ﻣﺴﻜﺮا) ﻭﻣﺜﻞ ﺫﻟﻚ ﻛﻞ ﺗﺼﺮﻑ ﻳﻔﻀﻲ ﺇﻟﻰ ﻣﻌﺼﻴﺔ ﻛﺒﻴﻊ ﺃﻣﺮﺩ ﻟﻤﻦ ﻋﺮﻑ ﺑﺎﻟﻔﺠﻮﺭ ﻭﺃﻣﺔ ﻟﻤﻦ ﻳﺘﺨﺬﻫﺎ ﻟﻐﻨﺎء ﻣﺤﺮﻡ ﻭﺧﺸﺐ ﻟﻤﻦ ﻳﺘﺨﺬﻩ ﺁﻟﺔ ﻟﻬﻮ ﻭﺩاﺑﺔ ﻟﻤﻦ ﻳﻜﻠﻔﻬﺎ ﻓﻮﻕ ﻃﺎﻗﺘﻬﺎ ﻭﻭﺭﻕ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻋﻠﻰ ﻧﺤﻮ اﺳﻢ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻟﻤﻦ ﻳﺘﺨﺬﻩ ﻛﺎﻏﺪا ﻟﻠﺪﺭاﻫﻢ ﻭﻧﺤﻮ ﺫﻟﻚ ﻣﻤﺎ ﻓﻴﻪ اﻣﺘﻬﺎﻥ ﻭﺛﻮﺏ ﺣﺮﻳﺮ ﻟﻠﺒﺲ ﺭﺟﻞ ﺑﻼ ﻧﺤﻮ ﺿﺮﻭﺭﺓ ﻭﺳﻼﺡ ﻟﻨﺤﻮ ﺑﺎﻍ ﻭﻗﺎﻃﻊ ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺩﻳﻚ ﻟﻠﻤﻬﺎﺭﺷﺔ ﻭﻛﺒﺶ ﻟﻠﻤﻨﺎﻃﺤﺔ ﻭاﻟﺤﺮﻣﺔ ﺛﺎﺑﺘﺔ ﻭﺇﻥ ﻛﺎﻥ اﻟﻤﺒﻴﻊ ﻟﻨﺤﻮ ﺻﺒﻲ ﻭﻟﻢ ﻳﻮﺟﺪ ﻣﻦ ﻳﺮﻏﺐ ﻓﻴﻪ ﺑﺬﻟﻚ ﻏﻴﺮ اﻟﻤﺘﺨﺬ اﻟﻤﺬﻛﻮﺭ.
المجموع شرح المهذب ـ (ج ٣ / ص ٣٥٣)
(ﻭﻳﻜﺮﻩ ﺑﻴﻊ اﻟﻌﻨﺐ ﻣﻤﻦ ﻳﻌﺼﺮ اﻟﺨﻤﺮ ﻭاﻟﺘﻤﺮ ﻣﻤﻦ ﻳﻌﻤﻞ اﻟﻨﺒﻴﺪ ﻭﺑﻴﻊ اﻟﺴﻼﺡ ﻣﻤﻦ ﻳﻌﺼﻰ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﻻﻧﻪ ﻻ ﻳﺄﻣﻦ ﺃﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﺫﻟﻚ ﻣﻌﻮﻧﺔ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﻌﺼﻴﺔ ﻓﺎﻥ ﺑﺎﻉ ﻣﻨﻪ ﺻﺢ البيع ﻻﻧﻪ ﻗﺪ ﻻ ﻳﺘﺨﺬ اﻟﺨﻤﺮ ﻭﻻ ﻳﻌﺼﻰ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﺎﻟﺴﻼﺡ)
(اﻟﺸﺮﺡ) ﻗﺎﻝ اﻟﺸﺎﻓﻌﻲ ﺭﺣﻤﻪ اﻟﻠﻪ ﻓﻲ اﻟﻤﺨﺘﺼﺮ ﺃﻛﺮﻩ ﺑﻴﻊ اﻟﻌﺼﻴﺮ ﻣﻤﻦ ﻳﻌﺼﺮ اﻟﺨﻤﺮ ﻭاﻟﺴﻴﻒ ﺑﻤﻦ ﻳﻌﺼﻰ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﻭﻻ ﺃﻧﻘﺾ ﻫﺬا البيع ﻫﺬا ﻧﺼﻪ ﻗﺎﻝ ﺃﺻﺤﺎﺑﻨﺎ ﻳﻜﺮﻩ ﺑﻴﻊ اﻟﻌﺼﻴﺮ ﻟﻤﻦ ﻋﺮﻑ ﺑﺎﺗﺨﺎﺫ اﻟﺨﻤﺮ ﻭاﻟﺘﻤﺮ ﻟﻤﻦ ﻋﺮﻑ ﺑﺎﺗﺨﺎﺫ اﻟﻨﺒﻴﺪ ﻭاﻟﺴﻼﺡ ﻟﻤﻦ ﻋﺮﻑ ﺑﺎﻟﻌﺼﻴﺎﻥ ﺑﺎﻟﺴﻼﺡ ﻓﺎﻥ ﺗﺤﻘﻖ اﺗﺨﺎﺫﻩ ﻟﺬﻟﻚ ﺧﻤﺮا ﻭﻧﺒﻴﺬا ﻭاﻧﻪ ﻳﻌﺼﻰ ﺑﻬﺬا اﻟﺴﻼﺡ ﻓﻔﻰ ﺗﺤﺮﻳﻤﻪ ﻭﺟﻬﺎﻥ ﺣﻜﺎﻫﻤﺎ اﺑﻦ اﻟﺼﺒﺎﻍ ﻭاﻟﻤﺘﻮﻟﻲ ﻭاﻟﺒﻐﻮﻯ ﻓﻲ ﺷﺮﺡ اﻟﻤﺨﺘﺼﺮ ﻭاﻟﺮﻭﻳﺎﻧﻰ ﻭﻏﻴﺮﻫﻢ (ﺃﺣﺪﻫﻤﺎ) ﻧﻘﻠﻪ اﻟﺮﻭﻳﺎﻧﻰ ﻭاﻟﻤﺘﻮﻟﻲ ﻋﻦ ﺃﻛﺜﺮ اﻻﺻﺤﺎﺏ ﻳﻜﺮﻩ ﻛﺮاﻫﺔ ﺷﺪﻳﺪﺓ ﻭﻻ ﻳﺤﺮﻡ (ﻭﺃﺻﺤﻬﻤﺎ) ﻳﺤﺮﻡ ﻭﺑﻪ ﻗﻄﻊ اﻟﺸﻴﺦ ﺃﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ ﻭاﻟﻐﺰاﻟﻲ ﻓﻲ اﻻﺣﻴﺎء ﻭﻏﻴﺮﻫﻤﺎ ﻣﻦ اﻻﺻﺤﺎﺏ ﻓﻠﻮ ﺑﺎﻋﻪ ﺻﺢ ﻋﻠﻰ اﻟﻮﺟﻬﻴﻦ ﻭاﻥ ﻛﺎﻥ ﻣﺮﺗﻜﺒﺎ ﻟﻞﻛﺮاﻫﺔ ﺃﻭ اﻟﺘﺤﺮﻳﻢ ﻗﺎﻝ اﻟﻐﺰاﻟﻲ ﻓﻲ اﻻﺣﻴﺎء ﻭﺑﻴﻊ اﻟﻐﻠﻤﺎﻥ اﻟﻤﺮﺩ اﻟﺤﺴﺎﻥ ﻟﻤﻦ ﻋﺮﻑ ﺑﺎﻟﻔﺠﻮﺭ ﺑﺎﻟﻐﻠﻤﺎﻥ ﻛﺑﻴﻊ اﻟﻌﻨﺐ ﻟﻠﺨﻤﺎﺭ ﻗﺎﻝ ﻭﻛﺬا ﻛﻞ ﺗﺼﺮﻑ ﻳﻔﻀﻰ ﺇﻟﻰ ﻣﻌﺼﻴﺔ.
اسعاد الرفيق - (ج ٢ / ص ١٢٧) الهداية سورابايا
ومنها (الإعانة على المعصية) على معصبة على معاصي الله بقول او فعل او غيره ثم ان كانت المعصية كانت الإعانة عليها كذلك كما في الزواجر. قال فيها وذكرى لهذين أن الرضا بها والإعانة عليها بأي نوع كان ظاهر معلوم مماسيأتي في الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر.
Thanks for reading: Hukum menyewakan terop untuk acara yang mengandung unsur maksiyat, Sorry, my English is bad:)